ဖျက်အားပြင်းငလျင်ကြီးက များစွာသော ပြည်သူတို့ရဲ့ ဘဝတွေကို ခါယမ်းပစ်လိုက်တယ်။ ငလျင်လှုပ်ရင် ဘာလုပ်ကြမလဲ ဆိုတာကို သိဖို့ မပြောနဲ့၊ ငလျင် ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရကိုပင် စာလုံးပေါင်းမှန်အောင် မပေါင်းနိုင်တဲ့အထိ ငလျင် ဆိုတာကြီးကို မေ့နေတဲ့အချိန် တကယ့်ကို အလစ်အငိုက်မှာ ပွဲသိမ်းရိုက်ချက်။

မတ်လ ၂၈ ရက်၊ မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီ ၅၁ မိနစ်။ ရစ်ချ်တာစကေး ၇ ဒသမ ၇ နဲ့ စံချိန်တင် အလဲထိုးချက်။ နောက်ထပ် ၁၁ မိနစ်အကြာ ရစ်ချ်တာစကေး ၇ ဒသမ ၅ နဲ့ မလဲသေးဘဲ ကျန်နေသေးတဲ့ တိုက်တာအဆောက်အအုံတွေကို ထပ်လှဲပစ်လိုက်တယ်။ မိုး/ဇလဌာနရဲ့ မတ် ၃၁ ရက်၊ ည ၈ နာရီ ၄၁ မိနစ် ထုတ်ပြန်ချက်အရ နောက်ဆက်တွဲငလျင်တွေ ဆက်တိုက် ဆက်လှုပ်ခဲ့ရာမှာ မတ် ၂၈ ရက်တင် စုစုပေါင်း ၁၃ ကြိမ်၊ မတ် ၂၉ ရက်မှာ ၁၁ ကြိမ်၊ မတ် ၃၀ မှာ ၁၀ ကြိမ်နဲ့ မတ် ၃၁ ရက်မှာ ၁၃ ကြိမ်။ ငလျင်ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ နောက်ဆက်တွဲငလျင်တွေ ဆက်တိုက် ထပ်လာနိုင်ခြေ။

ငလျင်ဒဏ်သင့် ကူညီကယ်ဆယ်ရေးကို နိုင်သလောက်အားနဲ့ စိုက်ထုတ်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ မန္တလေးမြို့ခံ မိတ်ဆွေတဦးက စစ်ကိုင်းမြို့သည် အဆိုးရွားဆုံး၊ ဒုတိယအဆိုးဆုံးက အမရပူရလို့ ဆိုတယ်။ စစ်ကိုင်းမြို့အခြေအနေက စစ်ပွဲကြီးပြီးစ မြို့ပျက်ကြီးပမာ စစ်ကိုင်းမြို့ လမ်းမများပေါ် ကားမရှိ၊ ဆိုင်ကယ်မရှိ၊ လူသူမရှိ တစပြင်ပမာ ချောက်ချားဖွယ်။ ပြီးတော့ ကူညီကယ်ဆယ်ရေးဆိုတာလည်း ပြည်သူ-ပြည်သူချင်း တတ်သလောက် မှတ်သလောက် ရှင်းလို့ပြုလို့ရသလောက်နဲ့ တနိုင်ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်နေကြရတဲ့အဆင့်။ ကျွမ်းကျင်တဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးသမားတွေ မတ် ၃၀ ရက်အထိ ရောက်မလာသေးဘူးလို့ စစ်ကိုင်းမြို့ပေါ် ရောက်သွားတဲ့ မိတ်ဆွေက ပြောပြတယ်။

မီးသတ်ဦးစီးရဲ့ သတင်းဖော်ပြချက်အရ ငလျင်ဒဏ် အဆိုးရွားဆုံးခံရတဲ့ စစ်ကိုင်းမြို့ကို ငလျင်လှုပ်ပြီး ၃ ရက်အကြာ မတ် ၃၁ ရက်မှ မလေးရှားနိုင်ငံက ကယ်ဆယ်ရေးသမားတွေ ရောက်ရှိ ကယ်ဆယ်နေကြောင်း သိရတယ်။

မန္တလေးမြို့အခြေအနေကို ဆက်မေးကြည့်တော့ ကယ်ဆယ်ရေးဝင်ရမယ့်နေရာ စုစုပေါင်းရဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကိုသာ ရှာဖွေကယ်ဆယ်နိုင်သေးတယ်လို့ မိတ်ဆွေက ဆက်ပြောတယ်။ ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေးကို ပိတ်မိသူတွေများတဲ့ Sky Villa ကွန်ဒို၊ ဦးလှသိန်း သာသနာ့ဗိမာန်၊ ဂရိတ်ဝေါဟိုတယ်နဲ့ ဘဏ်တွေမှာသာ အဓိက လုပ်ကိုင်နေကြပြီး လူနေရပ်ကွက်တွေထဲက နေအိမ်ပြိုကျ ပိတ်မိနေသူတွေကိုတော့ ရပ်ကွက်သားတွေကသာ တနိုင်လုပ်ကိုင်နေကြကြောင်း သတင်းတွေက ဖော်ပြကြတယ်။

ငလျင်လှုပ်ပြီး နောက်တရက်ကစလို့ မြန်မာနိုင်ငံမီးသတ်နဲ့ ဒေသတွင်း လူမှုကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့တွေက ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပေမဲ့ လူအင်အား အကန့်အသတ်၊ ကျွမ်းကျင်မှု အကန့်အသတ်နဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးပစ္စည်း အကန့်အသတ်တွေကြောင့် ရသလောက် နိုင်သလောက်သာ စွမ်းဆောင်နိုင်ကြတာပါ။ ပြည်ပကနေ ရောက်လာတဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးသမားတချို့သာ မတ် ၃၀ ရက်မှာ မန္တလေးမြို့တွင်း ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို စတင်ခဲ့ပြီး အများစုကတော့ မတ် ၃၁ ရက်မှသာ လုပ်ငန်းစတင်နိုင်ကြတာပါ။

ပူပြင်းတဲ့အချိန်လည်း ဖြစ်ပြန်၊ မန္တလေးနဲ့ စစ်ကိုင်းမြို့ဟာ အပူချိန်ကလည်း မြင့်မားပြီး မရှင်းလင်းနိုင်သေးတဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေလည်း များတာကြောင့် အနံ့အသက်တွေ ထွက်လာနေပြီလို့လည်း သတင်းတချို့က ဆိုပါတယ်။

မန္တလေးနဲ့ စစ်ကိုင်းမှာ စစ်တပ်တွေ များပြီး အရင့်အရင်ကာလတွေက ယူနီဖောင်းတွေနဲ့ ကူတာ ကယ်တာ နည်းနည်းပါးပါး လုပ်လေ့ရှိပေမဲ့ အခု စစ်သားတွေကို လုံးဝမမြင်ရတာက စစ်တပ်တွေထဲလည်း ငလျင်ဒဏ်သင့်မှု များတာကြောင့် ဖြစ်မယ် ထင်ပါတယ်။

ပျဉ်းမနားမှာတော့ မတ်လ ၃၁ ရက်မနက် စစ်အင်ဂျင်နီယာတပ်က စစ်သားတချို့ ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်း လာလုပ်တယ်လို့ အိမ်နံရံ ကွာကျနေတာကို ခဏခေါက်ထားကာ တနိုင်ကူနေတဲ့ ပျဉ်းမနားမိတ်ဆွေက ဆိုတယ်။

“ပြဿနာက ရေဘေးတွေ မီးဘေးတွေလို မဟုတ်ဘူးလေ။ အဆောက်အအုံတွေထဲ ပိတ်မိနေတဲ့သူတွေ၊ မြေအောက်ထဲ ကျွံကျနေသူတွေကို ကယ်ဖို့ဆိုတာ စက်ယန္တရားတွေ လိုတယ်။ ကျွမ်းကျင်မှု လိုတယ်။ ကျနော်တို့မှာ အဲဒီနှစ်ခုစလုံးမရှိတော့ ရသလောက်ပဲ လုပ်နေရတယ်” လို့ ပျဉ်းမနားမိတ်ဆွေက ပြောပြတယ်။

နေပြည်တော်တခွင် ရေသန့်စက်ရုံတွေလည်း အထိအခိုက်ရှိနေတော့ ရေတောင် ဝယ်ရခက်နေတဲ့ ဒုက္ခ။ ပိုက်ဆံထက် ပစ္စည်းပစ္စယတွေ ပိုလိုနေတယ်လို့လည်း သူကပြောတယ်။

မတ်လ ၃၁ ရက်မှာပဲ နေပြည်တော် စစ်ကောင်စီဝန်ထမ်းတွေနဲ့ အချိတ်အဆက်ရှိတဲ့ မိတ်ဆွေတဦးနဲ့ ဖုန်းချိတ်ဆက်မိ။ နေပြည်တော် ဝန်ထမ်းအိမ်ရာတွေလည်း တော်တော်ပျက်ပြီး ငလျင်ဒဏ်သင့် ဝန်ထမ်းတွေ ကိုယ့်အစီအစဉ်နဲ့ကိုယ် ဖြစ်သလိုစားနေရတယ်လို့ ဆိုတယ်။

“နေဖို့ကိုတော့ စစ်ကောင်စီက ဖြစ်သလို နေရာပေးထားတယ်။ ကိုယ့်ဘာသာစား၊ ရေကအစ ကိုယ့်ဘာသာ ဝယ်သောက်နေရတယ်။ ထမင်းစားဖို့ ၅၀၀ တန် ဇွန်းတစ်ချောင်းဝယ်ပြီး ၁၅ ယောက်လောက်က တလှည့်စီ စားနေရတာ ဝန်ထမ်းတချို့ ပြောပြတယ်” လို့ သူကဆိုတယ်။

ဆိုတော့ စစ်ကောင်စီက ငလျင်ဒဏ်သင့် သူ့လက်အောက်ခံ ဝန်ထမ်းတွေကိုတောင် ထမင်းမကျွေးနိုင်တဲ့အထိ အခြေအနေဆိုးနေသလားလို့ ထပ်မေးမိတော့ ဒီနေ့ (မတ် ၃၁ ရက်) ပဲ မင်းအောင်လှိုင်ခန့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး နေပြည်တော် ခုတင် ၁၀၀၀ ဆေးရုံကြီးသွားပြီး တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ ဆရာဝန်နဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေကို တယောက် မုန့်ဖိုး ကျပ် ၃၀,၀၀၀ ပေးသွားတယ်လို့ ရယ်ရယ်မောမောနဲ့ ပြောပြတယ်။

ငလျင်လှုပ်ပြီးနောက် လူမြင်ကွင်းရှေ့ မင်းအောင်လှိုင် လမ်းသလားပြတာ တွေ့ရတယ်။ အကူအညီ ပေးကြပါလို့ နိုင်ငံတကာကိုလည်း မေတ္တာရပ်ခံတယ်။ ဒါပေမဲ့ ငလျင်လှုပ်ပြီး ၃ ရက်အကြာထိ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ငလျင်ဘေးကယ်ဆယ်ရေးနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် ငွေဘယ်လောက် သုံးပါမယ်လို့ တရားဝင် ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်းမရှိ။ ကြောက်မယ်ဖွယ် အဖြစ်ဆိုးတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် ပြည်သူ့ဘဏ္ဍာ ထုတ်သုံးစရာ ဘာမှမရှိဘူးဆိုတဲ့ သဘောမျိုးလား။

ပိုက်ဆံမထုတ်နိုင်လို့ ဉာဏ်ရည်ထုတ်နိုင်သလား ဆိုတော့လည်း သဘာဝဘေးကို အရေးပေါ်တုံ့ပြန်နိုင်ဖို့ ဘာမှပြင်ဆင်ထားတာ မရှိတဲ့အတွက် ငလျင်လှုပ်ပြီးတော့ ငုတ်တုတ်ထိုင်ကြည့်ရုံက လွဲလို့ တခြားမရှိ။ မင်းအောင်လှိုင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ ကိုဗစ်တတိယလှိုင်း ဖြစ်ခဲ့တယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ၊ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ မိုခါမုန်တိုင်း တိုက်ခဲ့တယ်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာမှာ ရာဂီမုန်တိုင်း အဖျားခတ်ခံရပြီး ရေကြီး၊ ရာဂီမုန်တိုင်းဒဏ် တည့်တည့်ခံရတဲ့ နိုင်ငံတွေထက် မြန်မာမှာ အသေအပျောက်များခဲ့တယ်။ ကိုဗစ်၊ မိုခါနဲ့ ရာဂီ ကာလတွေတုန်းက အာဏာအတွက် ပျာယာခတ်နေရတာကြောင့် အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှုအတွက် ကြိုတင်ပြင်ရကောင်းမှန်း မသိခဲ့တာကြောင့် ဘာမှမလုပ်နိုင်ခဲ့ဘူးပဲထား။ သဘာဝဘေးက ဒီလောက် ပုံစံတွေ ခဏခဏပေးတာတောင် အခု ငလျင်လှုပ်တော့လည်း အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှုဆိုတာ မရှိ။

မိုခါနဲ့ ရာဂီမုန်တိုင်းတုန်းက အရေးပေါ်တုံ့ပြန်နိုင်စွမ်း မရှိခဲ့ပေမဲ့ ဖြည်းဖြည်းနဲ့ မှန်မှန် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့သလား ဆိုတော့ အားလုံးမျက်မြင် မော်ဒေးရှင်းနဲ့တောင် မအောင်ဘဲ စစ်ကောင်စီ စာမေးပွဲကျခဲ့တယ်။ အခု ငလျင်က ကြောက်မက်ဖွယ် ဖျက်အားပြင်းငလျင်။ အခု ဒီဆောင်းပါး ရေးနေတဲ့အချိန်မှာပဲ DVB မှာ ဖော်ပြတဲ့ သတင်းတပုဒ်ကို ဖတ်ရတယ်။ ငလျင်ကြောင့် မြေအောက်ကျွံကျသွားတဲ့ ပျော်ဘွယ်မြို့က ကမ္ဘောဇဘဏ် ၅ ထပ် အဆောက်အအုံထဲ ပိတ်မိနေသူ ၄၀ လောက် တယောက်မှ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူ မရှိနိုင်တော့ဘူးတဲ့။ အတွေ့အကြုံရှိတဲ့ စင်ကာပူ ကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့တွေရော အနံ့ခံခွေးနှစ်ကောင်ပါ ထောက်လှမ်းစစ်ဆေး အကဲဖြတ်ချက် ဖြစ်တာကြောင့် သိပ်မမှားနိုင်တဲ့ အကဲဖြတ်ချက်။

ပြောချင်တာက မိုခါနဲ့ ရာဂီတုန်းကတောင် အောင်မှတ်မရခဲ့တဲ့ စစ်ကောင်စီ အခု အဆရာချီ အဖျက်ဓာတ်ကြီးတဲ့ ဒီငလျင်ဆိုးကြီးကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ်နိုင်ပါ့မလဲ။ အဲဒါကြောင့်လည်း ခြေမကိုင်မိ လက်မကိုင်မိနဲ့ မတ်လ ၃၁ ရက်အထိ ငလျင်ဘေးသင့် တုံ့ပြန်ရေးအဖွဲ့တွေ ဖွဲ့ရကောင်းမှန်းမသိ။ ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို ဗဟိုကွပ်ကဲမှုမရှိဘဲ ကြုံရာကျပန်း ဆောင်ရွက်နေခြင်းကြောင့် ရလဒ်ကောင်း ထွက်လာဖို့လည်း မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။

အမေရိကန် ငလျင်တိုင်းတာရေးဌာန (USGS) က ငလျင်ကြောင့် လူအသေအပျောက် တသောင်းကနေ တသိန်းကြားအထိ မြင့်မားလာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ငလျင်ကြောင့် သေဆုံးရသူတွေထဲမှာ မသေသင့်ဘဲ သေဆုံးရသူတွေ များစွာ ပါဝင်နေပါမယ်။ အဲဒါက ဆယ်အိမ်ခေါင်းလောက် ဉာဏ်ရည်နဲ့ အစိုးရ တက်လုပ်ချင်တဲ့ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ စစ်ဗိုလ်ချုပ်တစုရဲ့ မိုက်မဲမှုကြောင့်ပါပဲ။

လင်းဆက်ငြိမ်းချမ်း